W myśl obowiązujących obecnie przepisów ustawy o pracownikach samorządowych, pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko. Awans taki określa się mianem awansu wewnętrznego. Trzeba jednak zaznaczyć, że wymienione w zacytowanym powyżej art. 20 ustawy kryteria są nieprecyzyjne i tym samym bardzo niejednoznaczne.
O tym bowiem, czy w danym przypadku zostaną one spełnione decydować będzie indywidualna ocena konkretnej osoby lub grupy osób. Pracownik, który w swoim mniemaniu spełnia wskazane wymagania nie ma bowiem żadnych środków umożliwiających mu skuteczne wyegzekwowanie od przełożonego awansu na inne stanowisko. Decyzja taka zależy tylko od kierownika urzędu. Przy podejmowaniu decyzji o awansie trzeba jednak pamiętać o kilku istotnych kwestiach.
Awans w ramach tej samej grupy stanowisk
Pomimo, iż dotychczas nie zostało to zapisane w ustawie, przyjmuje się, że awans, o którym mowa w art. 20 ustawy, możliwy jest jedynie w ramach tej samej grupy stanowisk. Oznacza to tym samym, że w ramach awansu wewnętrznego niedopuszczalne jest przenoszenie na stanowiska urzędnicze pracowników, którzy zostali zatrudnieni na stanowiskach pomocniczych i obsługi lub jako doradcy i asystenci.
Przykład: Halina G. zatrudniona jest w urzędzie gminy jako pracownik sekretariatu wójta. W związku ze zwolnieniem się stanowiska kierownika referatu ds. gospodarki przestrzennej i gospodarki gruntami wójt zaproponował jej objęcie tego stanowiska. Z uwagi na to, że dotychczas Halina G. była zatrudniona na stanowisku pomocniczym jej awans na zaproponowane przez wójta stanowisko nie jest możliwy.
Warto podkreślić, że projekt zmian ustawy przewiduje również nowelizację art. 20, który precyzować ma kwestię awansu wewnętrznego w ten sposób, iż będzie on możliwy właśnie jedynie w ramach tej samej grupy stanowisk. To natomiast oznacza, że pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku doradcy nie będzie miał możliwości awansowania na stanowisko urzędnicze, w tym również kierownicze stanowisko urzędnicze. Z kolei pracownik wykonujący swoją pracę na stanowisku pomocniczym lub obsługi nie będzie mógł zostać przeniesiony na stanowisko doradcy lub asystenta.
Obecnie obowiązujące przepisy w tym zakresie nie są co prawda aż tak restrykcyjne, ale mimo wszystko należy uważać za wiążący pogląd, że awans, o którym stanowi art. 20 dopuszczalny jest jedynie w ramach tej samej grupy stanowisk.
Przyglądając się kwestii awansu wewnętrznego warto podkreślić, że aby możliwe było jego zastosowanie, powinna istnieć odpowiednia relacja pomiędzy stanowiskami, w zakresie których nastąpić ma przeniesienie pracownika. Jedno z tych stanowisk musi być traktowane jako stanowisko wyższe, a drugie jako niższe. Nie ma przy tym znaczenia, czy oba te stanowiska wiąże bezpośrednie podporządkowanie. Istotne jest jednak, aby pomiędzy nimi istniała pewna hierarchia.
Przykład: W urzędzie miasta, w związku z odejściem na emeryturę zwolniło się stanowisko dyrektora wydziału komunikacji. W ramach awansu wewnętrznego zaproponowano jego objęcie pracownikowi pełniącemu dotychczas funkcję zastępcy dyrektora wydziału oświaty.
Awans, ale nie dla wszystkich
Jak już była wcześniej o tym mowa, awans wewnętrzny dopuszczalny jest, co do zasady, w ramach tej samej grupy stanowisk. Wynika to przede wszystkim z tego, że osoby zatrudniane na stanowiskach pomocniczych i obsługi, ale również na stanowiskach doradców i asystentów nie muszą przechodzić żadnych konkursów. W przypadku awansowania takiej osoby na stanowisko urzędnicze mogłaby je ona objąć z pominięciem procedury naboru, gdyż na uprzednio zajmowanym stanowisku nie był on wymagany. Dopuszczalność takiego awansu rodziłaby więc spore wątpliwości i pozostawałaby w sprzeczności z regulacją zawartą w art. 11 ustawy, który stanowi, że nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, jest otwarty i konkurencyjny. Z tego względu za słuszne należy uznać założenie, że awans może nastąpić wyłącznie w ramach danej kategorii stanowisk.
Przykład: Pracownik sekretariatu urzędu gminy zamierzając awansować na stanowisko kierownika referatu ds. podatku od nieruchomości, musi wziąć udział w konkursie i uzyskać ocenę pozytywną.
Warto w tym miejscu przywołać stanowisko Departamentu Prawnego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zgodnie z którym awans wewnętrzny powinien odbywać się w obrębie jednej z kategorii stanowisk pracowniczych, a pracownik przenoszony w drodze awansu wewnętrznego musi spełnić wymagania kwalifikacyjne obowiązujące na nowym stanowisku pracy.
Trzeba bowiem mieć na uwadze, że awansowany na stanowisko urzędnicze pracownik zatrudniony poprzednio na stanowisku nieurzędniczym jest obowiązany odbyć służbę przygotowawczą i przystąpić do egzaminu, jeżeli wcześniej nigdy nie był zatrudniony w samorządzie na stanowisku urzędniczym.
Przykład: Burmistrz miasta zamierza przenieść w ramach awansu swojego asystenta na stanowisko urzędnicze. Z uwagi na to, że asystent dotychczas zatrudniony był na czas określony na stanowisku urzędniczym będzie on zmuszony odbyć służbę przygotowawczą, a ponadto z pracownikiem tym należy zawrzeć umowę o pracę na czas określony nie dłuższy niż 6 miesięcy.
Jak stanowi art. 16 ust. 2 ustawy, pracownik, który po raz pierwszy podejmuje pracę na stanowisku urzędniczym, zawiera z pracodawcą umowę o pracę na czas określony, który nie może być jednak dłuższy niż 6 miesięcy. Przy czym istnieje możliwość wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że nie jest możliwa zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej z pracownikiem, który ma być przeniesiony w drodze awansu wewnętrznego na stanowisko urzędnicze w oparciu o wypowiedzenie zmieniające (por. uchwała Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 1994 r., I PZP 52/93). Niezbędne jest bowiem rozwiązanie dotychczasowej umowy o pracę i zawarcie nowej, okresowej. Nie ma zatem znaczenia, czy pracownik, który ma być awansowany, miał wcześniej umowę o pracę na czas określony czy też nieokreślony. Jego wcześniejsza umowa w przypadku przeniesienia na stanowisko urzędnicze musi być rozwiązana, a w jej miejsce zawarta zostaje, w myśl art. 16 ust. 2 ustawy, nowa umowa o pracę, która jest umową na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy.
Tekst pochodzi
z miesięcznika
PRACOWNIK SAMORZĄDOWY nr2/2013r.
