Członkowie Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych uznali za konieczne wprowadzenie zmiany przepisów Prawa energetycznego, w zakresie finansowania przez gminy oświetlenia. Samorządowcy wnioskują o:
1) zmianę treści art. 18 ustawy Prawo energetyczne, poprzez dodanie po ustępie 2 ustępu 2a i nadanie mu brzmienia:
„2a. W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 3, gmina dokonuje wyboru dostawcy energii elektrycznej oraz podmiotu zapewniającego utrzymanie punktów świetlnych z zachowaniem zasady konkurencyjności, bez względu na stan własności infrastruktury oświetleniowej”,
2) wprowadzenie do ustawy Prawo energetyczne definicji pojęcia „punkt świetlny”,
3) zmodyfikowanie definicji „odbiorcy”, określonej w art. 3 pkt 13 ustawy Prawo energetyczne, poprzez wskazanie, że gmina realizująca zadania określone w art. 18 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy ma status odbiorcy.
Samorządy zabierają głos w tej sprawie nie po raz pierwszy. Prawo energetyczne w powiązaniu z innymi ustawami prowadzi do ciągłych konfliktów pomiędzy gminami i koncernami energetycznymi. To te drugie są właścicielami większości infrastruktury służącej do oświetlenia dróg, placów i ulic.
Tymczasem powszechną praktyką wyżej wskazanych firm – właścicieli infrastruktury oświetleniowej – jest kwestionowanie możliwości organizowania przez gminy przetargów na dostawę energii elektrycznej do celów oświetleniowych oraz na konserwację tej infrastruktury energetycznej. W praktyce często podejmowane są próby wymuszenia na jednostkach samorządu terytorialnego zawierania umów na dostawę energii elektrycznej w trybie zamówienia z wolnej ręki.
Samorządowcy zwracają jednak uwagę, że m.in. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podnosił w swoim orzecznictwie krytyczne stanowisko wobec opisanej wyżej praktyki firm energetycznych, i stwierdzał że „brak jest uzasadnienia dla pozbawiania gminy, niezależnie od okoliczności czyją własność stanowi infrastruktura oświetleniowa, prawa wyboru sprzedawcy energii elektrycznej nabywanej w celach oświetleniowych; to gmina ponosi koszty z tym związane wydając na ten cel publiczne pieniądze; irracjonalne byłoby przyjęcie, że nie może mieć żadnego wpływu na cenę nabywanej energii” (decyzja Prezesa Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2011 r., sygn. akt: RGD.411-1/11/IW, nr decyzji RGD-36/2011). W toku postępowania zakończonego wydaniem tej decyzji, UOKiK zasięgał opinii Urzędu Regulacji Energetyki, który w złożonej opinii również nie aprobował opisanego wyżej ograniczania konkurencji.
Skorzystanie więc w takich przypadkach przez gminę z trybu zamówienia z wolnej ręki na zakup energii elektrycznej będzie stanowiło nie tylko naruszenie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, ale będzie także skutkowało konsekwencjami wynikającymi z naruszenia przepisów ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Taki model utrzymywania i finansowania kosztów oświetlenia wyżej opisanych dróg jest też ewidentnie sprzeczny z jedną z podstawowych zasad finansów publicznych określoną w art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.), zgodnie z którą wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.
To powoduje, że gminy znajdują się w sytuacji bez wyjścia. Każda decyzja w tej sprawie powoduje dla samorządów problemy, a konflikty z koncernami energetycznymi są wypadkową sprzecznych ze sobą i niefortunnych przepisów.
Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych, które przyjęło stanowisko w tej sprawie zrzesza najaktywniejsze regionalne organizacje i stowarzyszenia samorządów terytorialnego. Porozumienie powstało z myślą o stworzeniu platformy porozumienia, wymiany dobrych praktyk i doświadczeń, a jego rezultatem będzie łączenie wspólnych sił oraz inicjatyw samorządowych, wspólne tworzenie stanowisk i zabieranie głosu w sprawach regionalnych i ogólnopolskich.