Śląski Związek Gmin i Powiatów skupiający zdecydowaną większość jednostek samorządu terytorialnego z terenu województwa śląskiego odpowiedział na apel inicjatorów 21 tez i poddał je konsultacjom w ramach środowiska samorządowego. Zorganizowano spotkania poświęcone dyskusji na ten temat we wszystkich czterech subregionach województwa śląskiego, w których udział wzięło łącznie ponad 80 samorządowców.
Ostatnim etapem dyskusji było przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne Śląskiego Związku Gmin i Powiatów stanowiska w sprawie „21 tez”.
– Proponujemy zmniejszenie ostatecznej liczby postulatów, tak aby obejmowały tylko zagadnienia najbardziej istotne z punktu widzenia aktualnej kondycji, a także przyszłości samorządów. Ponadto uzasadnione jest doprecyzowanie części zapisów, aby jednoznacznie wskazywały intencje ich autorów i nie były błędnie interpretowane – mówił Piotr Kuczera, przewodniczący Śląskiego Związku Gmin i Powiatów, prezydent Rybnika.
Samorządowcy ze ŚZGiP zauważają, że zakres tematyczny „21 tez samorządowych” jest bardzo szeroki i dotyczy wielu spraw o różnym stopniu istotności. Dodatkowo część tez jest szczegółowo rozwinięta, podczas gdy inne są sformułowane ogólnikowo. Stąd propozycja wyboru najważniejszych i ich doprecyzowania.
W ramach konsultacji wskazano, iż najważniejsze z perspektywy samorządów lokalnych tezy są następujące:
1) środki z budżetu państwa muszą być adekwatne do zakresu zadań realizowanych przez samorządy (teza 13);
2) skuteczna ochrona środowiska (teza 9);
3) zwiększenie nakładów na edukację, godne pensje nauczycieli (teza 6);
4) samodzielność samorządów w zakresie podatków lokalnych oraz działalności gospodarczej (teza 12)
5) decentralizacja rozdziału funduszy unijnych (teza 14);
Zdaniem samorządowców kluczowym zagadnieniem dla przyszłości polskiego samorządu jest kwestia zapewnienia odpowiednich środków finansowych na realizację poszczególnych zadań. Ważnym kontekstem tego postulatu są wprowadzane aktualnie zmiany podatkowe, skutkujące zmniejszeniem wpływów do budżetów samorządowych z tytułu udziałów w podatku PIT. Jednoznaczny sprzeciw środowiska rodzi sytuacja, w której Rząd zapowiadając popularny społecznie i przez wielu uważany za słuszny, postulat obniżania podatków realizuje go w odniesieniu do podatku, w którym samorząd terytorialny ma około 50 proc. udział.
Samorządowcy zawnioskowali o uzupełnienie tez 12 i 13 (dotyczących podatków lokalnych i działalności gospodarczej oraz adekwatności środków do zadań) o jasno sformułowany postulat dotyczący samorządowej części PIT, tak aby władze centralne uchwalając obniżki tego podatku mogły obniżać wyłącznie część przypadającą budżetowi państwa, pozostawiając jst swobodę kształtowania swojej części tego podatku zgodnie z potrzebami oraz oczekiwaniami społeczności lokalnych i regionalnych.
Zdaniem przedstawicieli śląskich samorządów również teza nr 6 dotycząca edukacji powinna zawierać jasno określony postulat przywrócenia samorządom faktycznego wpływu na organizację oświaty na swoim terenie (swoboda kształtowania sieci szkół, oddziałów oraz zatrudniania nauczycieli) z zapewnieniem jasnych, powtarzalnych oraz zapewniających środki w wystarczającej wysokości kryteriów przyznawania subwencji oświatowej.
Wśród kwestii wspieranych, ale wymagających doprecyzowania wymieniono m.in. tezę nr 3 czyli samorządowy Senat, która powinna zostać doprecyzowana o zapis o konieczności zniesienia ustawowego zakazu łączenia mandatu senatora z mandatem wójta, burmistrza, prezydenta miasta; tezę nr 8 dotyczącą ochrony zdrowia gdzie konieczne jest jasne określenie niedopuszczalności przerzucania kosztów funkcjonowania służby zdrowia na społeczności lokalne;tezę 17 (w której mowa o likwidacji stanowiska wojewody) gdzie, zdaniem samorządowców ze śląska, niezwykle ważny jest określenie, że urząd wojewody, który jest przedstawicielem rządu w terenie jest zapisany w Konstytucji RP. Pożądane jest, ich zdaniem, jasne określenie ograniczenia jego roli do funkcji reprezentanta rządu oraz instytucji odpowiedzialnej za nadzór prawny przy jednoczesnym dowartościowaniu samorządu województwa jako właściwego gospodarza regionu – napisali samorządowcy.
Zwrócili też uwagę na tezę nr 19 czyli odpartyjnienie mediów publicznych – proponujemy postulat udziału władz regionalnych i/lub lokalnych w radach programowych lokalnych ośrodków mediów publicznych, tak aby przełamać obecny polityczny monopol, a nie zastępować go innym – napisali.
Warto zauważyć, że na stronie prezentującej do tej pory „21 tez samorządowych” pojawiło się „21 postulatów”. Zdaniem autorów projektu jest to efekt prowadzonych konsultacji. W obecnej wersji nie ma m.in. postulatu likwidacji stanowiska wojewody. Teza 17 została zastąpiona "postulatem" dotyczącym przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.
Zgromadzenie Ogólne Śląskiego Związku Gmin i Powiatów odbyło się 29 sierpnia 2019 roku.
Do pobrania:
Stanowisko ZO ŚZGiP w sprawie „21 tez samorządowych” 
Stanowisko ZO ŚZGiP w sprawie finansów
