Ustawodawcy dostrzegli mankament aktualnych rozwiązań w zakresie inicjowania i prowadzenia postępowań podatkowych dotyczących unikania opodatkowania polegający na tym, że szef Krajowej Administracji Skarbowej (dalej KAS) – prowadząc postępowanie podatkowe w omawianym zakresie – jest pozbawiony możliwości samodzielnego wyjaśniania stanu faktycznego sprawy w ramach czynności kontrolnych. Po przejęciu lub wszczęciu postępowania podatkowego w jego dyspozycji pozostają tylko instrumenty zawarte w dziale IV Ordynacji podatkowej. Instrumenty te mogą jednak okazać się niewystarczające do skutecznego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy.
Aby mu to umożliwić, projektodawcy zaproponowali zmianę treści wyliczenia do art. 119g § 1 ordynacji podatkowej (dalej op), aby szef KAS był uprawniony do przejęcia również kontroli podatkowej prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego. Zmiany w art. 119g § 2–6 op (art. 13 pkt 25 lit. b).
Następnie zaproponowano ujednolicenie procedury przejmowania przez szefa KAS do dalszego prowadzenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej, tj.:
1) po przeprowadzeniu założonych czynności kontrolnych naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego występowałby do szefa KAS ze skonkretyzowanym wnioskiem o przejęcie kontroli, jeżeli zachodziłoby uzasadnione przypuszczenie, poparte dowodami zebranymi w aktach kontroli, że w sprawie może zostać wydana decyzja z zastosowaniem art. 119a lub umownej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania;
2) po otrzymaniu akt kontroli i ich analizie szef KAS mógłby zlecić organowi podatkowemu prowadzącemu kontrolę podatkową lub kontrolę celno-skarbową przeprowadzenie dodatkowych czynności kontrolnych, ze szczególnym uwzględnieniem wyjaśnienia zagadnień dotyczących unikania opodatkowania;
3) w przypadku nieprzejęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej przez szefa KAS z uwagi na niezasadność wniosku lub wystąpienie przesłanki określonej w proponowanym art. 119ga § 1 op, odpowiednio naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego sporządzałby i doręczałby protokół kontroli w zwykłym trybie.
Na podstawie ww. zmian szef KAS uzyskałby prawo do zlecania czynności kontrolnych, a zatem posiadałby pośrednio dostęp do innych instrumentów wyjaśniania stanu faktycznego sprawy, aniżeli tylko te wymienione w dziale IV Ordynacji podatkowej. Propozycje tych rozwiązań zawierają dodawany art. 290c ordynacji podatkowej oraz art. 82 ust. 1 oraz art. 82a ust. 1–3 ustawy o KAS.
W uzasadnieniu do projektu czytamy, że nie kwestionując racji, że organy samorządu terytorialnego powinny mieć możliwość złożenia wniosku o zastosowanie przez szefa KAS klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w zakresie podatków, do których ustalania lub określania uprawnione są samorządowe organy podatkowe, to podnieść należy, że procedura określona w art. 119g § 2 ordynacji podatkowej nie jest w ocenie projektodawcy efektywna. Omawiana regulacja uprawnia organy samorządu terytorialnego do złożenia wniosku o m.in. wszczęcie postępowania podatkowego w zakresie podatku stanowiącego dochód JST. Oznacza to, że szef KAS jest obecnie zobowiązany na podstawie oględnych informacji wskazujących na wstępną zasadność zastosowania art. 119a § 1 op do przeprowadzenia całego postępowania w zakresie podatku stanowiącego dochód JST, również w aspektach, które nie dotyczą zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. W ocenie projektodawcy, taka regulacja może prowadzić do niewłaściwego wykorzystania zasobów komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów powołanej w celu przeprowadzenia postępowań podatkowych związanych z unikaniem opodatkowania i wypaczenia założeń ustawodawcy. W szczególności obecna treść art. 119g § 2 ordynacji podatkowej tworzy zachętę do wykorzystywania zasobów szefa KAS przez te organy samorządu terytorialnego, które nie posiadają zorganizowanych referatów ds. podatków, zdolnych do przeprowadzenia kontroli podatkowej i postępowania podatkowego w celu ustalenia stanu faktycznego i określenia zobowiązania podatkowego.
Z powyższego względu zaproponowano modyfikację art. 119g § 2 ordynacji podatkowej w ten sposób, aby w przypadku podatków, do których ustalania lub określania uprawnieni są wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa, szef KAS na wniosek właściwego organu mógł wyłącznie przejąć postępowanie podatkowe. W postanowieniu o wszczęciu postępowania (o którym mowa w § 1), szef KAS wskazuje, w jakim zakresie przejmuje postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową lub kontrolę celno-skarbową.
Czynności dokonane przez organ podatkowy przed przejęciem postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej pozostają w mocy. Postępowanie o przejęciu postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej doręcza się stronie albo kontrolowanemu oraz organowi, który prowadził postępowanie lub kontrolę.
Proponowana zmiana zdaniem projektodawców ma w racjonalny sposób podzielić zadania związane z ustalaniem stanu faktycznego sprawy i stosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania pomiędzy szefa KAS a zainteresowany organ samorządu terytorialnego.
