W samorządach Gospodarka

NIK: programy naprawcze skuteczne, ale czy na długo?

Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do realizacji programów naprawczych, gdy pogarsza się ich sytuacja finansowa. W latach 2012-2017 odnotowano 6-krotny wzrost liczby samorządów w trudnej sytuacji ekonomicznej. Częściowo jest to wynik programów pomocowych, na które samorządy muszą wyłożyć również wkład własny, zadłużając się w tym celu.

Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła skuteczność skontrolowanych programów naprawczych, jednakże z uwagi na krótki okres od zakończenia ich realizacji odstąpiła od oceny trwałości ich rezultatów. Zastrzeżenia NIK dotyczyły natomiast rzetelności i prawidłowości przygotowania programów naprawczych, ich realizacji, a także braku określenia efektów finansowych części przedsięwzięć.

 

W latach 2012-2017 liczba samorządów terytorialnych realizujących programy naprawcze wzrosła 6-krotnie, tj. z 10 do 60. Przyczyną wzrastającej liczby samorządów zobowiązanych do realizacji programów naprawczych były m.in. regulacje wynikające z przepisów ustawy o finansach publicznych ograniczające zadłużenie samorządów.

 

Jednostki samorządu terytorialnego prawidłowo identyfikowały przyczyny pogorszenia się sytuacji finansowej. Główną przyczyną pogorszenia się sytuacji finansowej samorządów był „rozmach inwestycyjny” związany z dostępnością środków pomocowych. Samorządy realizując inwestycje musiały zapewnić wkład własny finansowany kredytami, pożyczkami lub emisją obligacji. Zwiększało to poziom ich zadłużenia i pogarszało wskaźniki monitorujące ich sytuację finansową.

 

W okresie objętym kontrolą Minister Rozwoju i Finansów udzielił jednostkom samorządu terytorialnego realizującym lub przystępującym do realizacji postępowań naprawczych pożyczek w łącznej wysokości ponad 298 mln zł. Problem pogarszającej się sytuacji finansowej samorządów, czego konsekwencją była konieczność realizacji programów naprawczych, dotyczył ok. 2 proc. jednostek samorządu terytorialnego.

Na koniec realizacji programów naprawczych większość kontrolowanych jednostek samorządu terytorialnego spełniało wymogi dotyczące uchwalania budżetu i wieloletniej prognozy finansowej określone w art. 242-243 ustawy o finansach publicznych. Oznacza to, że prawie wszystkie kontrolowane programy naprawcze przyniosły efekt w postaci poprawy sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Jako nieskuteczny Najwyższa Izba Kontroli oceniła jedynie program naprawczy Gminy Pęcław z 2014 r., gdyż w rok po jego zakończeniu samorząd ponownie musiał przystąpić do realizacji kolejnego programu naprawczego.

 

Stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości wskazują, że programy naprawcze nie zostały rzetelnie przygotowane w dziewięciu przypadkach (60 proc. badanych programów). W programach tych nie określono efektów finansowych części przedsięwzięć naprawczych i/lub sposobu ich obliczania, co było niezgodne z przepisami ustawy o finansach publicznych.

Zastrzeżenia dotyczyły również realizacji zaplanowanych przedsięwzięć naprawczych. W 10 programach naprawczych nie były one wdrożone zgodnie z harmonogramami, a cześć samorządów zrezygnowała z ich realizacji lub zastępowała je innymi przedsięwzięciami. Ponad połowa kontrolowanych programów naprawczych nie przyniosła zaplanowanych efektów finansowych. Najczęściej zakładano, że w wyniku realizacji zaplanowanych przedsięwzięć nastąpi zmniejszenie wydatków i zwiększenie dochodów budżetowych.

Wystąpiły także przypadki nieprzestrzegania ustawowych ograniczeń wynikających z realizacji programów naprawczych. Trzy samorządy wbrew zakazowi określonemu w ustawie o finansach publicznych, w trakcie realizacji programów naprawczych poniosły wydatki na promocję jednostek w łącznej wysokości 57,6 tys. zł. Trzy inne  samorządy nie ograniczyły realizacji zadań innych niż obligatoryjne (wbrew zakazowi wynikającemu z przepisów ustawy o finansach publicznych) i  wydatkowały ponad 250 tys. zł. (przykładowo Powiat Świdnicki wydał ponad 100 tys. zł na organizację rajdu samochodowego, festiwali muzycznych i folklorystycznych oraz spotkań z przedstawicielami partnerskich samorządów). Wymienione przypadki  nieprzestrzegania ustawowych ograniczeń nie miały jednak wpływu na skuteczność realizowanych programów naprawczych.

 

Izba zwróciła również uwagę, na fakt iż organy nadzoru (wojewodowie, regionalne izby obrachunkowe), na żadnym etapie realizacji programów naprawczych, nie weryfikowały prawidłowości realizacji założeń programów w zakresie terminowości i uzyskanych efektów finansowych planowanych przedsięwzięć naprawczych.

 

Pliki do pobrania:

 

<link file:109225- download file> Skuteczność programów naprawczych - prezentacja

<link file:109226- download file> Skuteczność programów naprawczych - informacja o wynikach kontroli

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane