Uciążliwości zapachowe, generowane przez zakłady przemysłowe, punkty zagospodarowania odpadów, lokale gastronomiczne i miejsca, w których hodowane są zwierzęta nierzadko są powodem występowania konfliktów społecznych, które z tytułu braku właściwie ukształtowanych podstaw prawnych regulujących kwestie odorowe są trudne, czy wręcz niemożliwe do skutecznego rozwiązania – uważają samorządowcy. Z tego powodu, ich zdaniem, istnieje potrzeba pilnego uregulowania prawnego wszelkich zagrożeń związanych z uciążliwościami zapachowymi w miastach oraz na obszarach wiejskich.
Ministerstwo Środowiska na początku 2017 roku poinformowało, że podjęte dotychczas prace nad przygotowaniem odpowiedniego w tym zakresie aktu prawnego – tzw. ustawy antyodorowej – zostają wznowione i w jak najszybszym czasie powinien zostać przygotowany zestaw stosownych przepisów.
Minister Środowiska w połowie 2017 roku udzielił Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska upoważnienia do opracowania i prowadzenia procesu legislacyjnego projektu ustawy, która regulować będzie postępowanie mające na celu przeciwdziałanie uciążliwości zapachowej. Prace Głównego Inspektora Ochrony Środowiska nad ustawą mają uwzględniać już istniejące dokumenty nieposiadające mocy prawnej, jakimi są opracowane w Ministerstwie Środowiska tzn. Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej oraz Ekspertyzy, m.in. „Lista substancji i związków chemicznych, które są przyczyną uciążliwości zapachowej”.
Biorąc jednakże pod uwagę fakt, że tempo dotychczasowych prac nad projektem wyżej wymienionej ustawy nie rokuje nadziei na szybkie jej uchwalenie, Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych w imieniu gmin i powiatów apeluje, aby Minister Środowiska ukończył proces przygotowania projektu tzw. ustawy antyodorowej i aby projekt ustawy został jak najszybciej poddany stosownym pracom legislacyjnym – czytamy w stanowisku.
OPOS zauważa, że ustawa antyodorowa powinna być spójna m.in. z przepisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a także ustawy Prawo budowlane i Prawo ochrony środowiska. Zwracają uwagę, że najskuteczniejszym, a często jedynym sposobem ochrony ludności przed zapachową uciążliwością ze strony rozpoczynającej się nowej działalności gospodarczej jest racjonalna lokalizacja obiektów w znacznych odległościach od zabudowań mieszkalnych.
Wprowadzenie powyższych regulacji oraz procedur mających w sposób rzetelny stwierdzić, czy uciążliwość odorowa występuje, pozwoli na szybkie i efektywne ograniczenie odorów, które zazwyczaj nie są szkodliwe, ale powodują znaczne uciążliwości. Nowe regulacje prawne pozwolą również na zaniechanie nielegalnych praktyk – generujących uciążliwe zapachy, które do tej pory nie mogły zostać objęte jakimkolwiek postępowaniem – ze względu na brak odpowiednich w tym zakresie przepisów.
Zdaniem OPOS-u w projekcie należałoby zawrzeć poniższe kwestie:
1. wprowadzenie jednoznacznej definicji uciążliwości odorowej oraz wypracowanie jasnego – popartego najlepiej wiarygodnymi badaniami – modelu jej stwierdzania. W naszym przekonaniu wprowadzenie ustawy odorowej i norm określających dopuszczalne stężenie substancji odorowych w powietrzu nie może być oparte o subiektywne i niedookreślone nomy, dlatego konieczne jest określenie konkretnych wartości progowych dla danych substancji;
2. wprowadzenie uproszczonej kategoryzacji działalności gospodarczej ze względu na możliwość występowania uciążliwości. Źródła emisji odorowych występują praktycznie we wszystkich rodzajach działalności gospodarczej: są to zarówno źródła punktowe (kominy), jak i powierzchniowe (np. składowiska). Emisja może być ciągła lub okresowa. Są działalności gospodarcze bardzo uciążliwe, do których możemy zaliczyć np.: chów trzody chlewnej i drobiu, przemysł paszowy, produkcja mas bitumicznych, produkcja płyt wiórowych, gospodarka odpadami, oczyszczanie ścieków i osadów, rzemysł chemiczny i dlatego konieczne jest wprowadzenie kategoryzacji działalności gospodarczej ze względu na skalę występowania uciążliwości.
W przypadku, gdy planowana lub prowadzona działalność gospodarcza może generować uciążliwość zapachową, działalność ta powinna zostać objęta dodatkowym okresowym monitoringiem (gdy działalność gospodarcza może generować niewielką uciążliwość – monitoring o mniejszej częstotliwości, gdy uciążliwość może być znaczna – monitoring o wzmożonej częstotliwości). W zależności od stopnia uciążliwości można określić okres i częstotliwość monitoringu. Ustawa powinna jednoznacznie określać, jaki podmiot (jakie podmioty) będzie ponosił koszty monitoringu oraz badania poziomu odoru;
3. w ustawie, oprócz wyodrębnienia rodzajów aktywności mogących powodować występowanie uciążliwości zapachowej i wprowadzenia procedury wydawania decyzji umożliwiającej zatrzymanie tego typu działalności, konieczne jest ustanowienie zasad pozwalających na wskazanie terenów, również na obszarze miast, umożliwiających funkcjonowanie takich działalności (np. rolniczej, usługowej - piekarnia, cukiernia, itp.) – np. poprzez uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;
4. wprowadzenie uproszczonej procedury wydawania decyzji wstrzymującej pracę instalacji technicznych, powodujących uciążliwości odorowe, wydawanej przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska do czasu wdrożenia działań skutkujących ograniczeniem lub wyeliminowaniem występowania uciążliwości;
5. zawarcie w ustawie wymogów, jakie muszą spełnić nowi inwestorzy w przypadku, gdy planowana działalność gospodarcza może generować uciążliwość zapachową, zwłaszcza określenie minimalnej odległości takiej inwestycji od zabudowań mieszkaniowych (np. 1500 m);
6. rozróżnienie uciążliwości zapachowej generowanej stale oraz okresowo i określenie w ustawie dla nich innych wymogów;
7. wyznaczenie organu do nakładania w drodze decyzji administracyjnych zakazów i nakazów na podstawie wyników badań jakości powietrza;
8. wprowadzenie ustawowego zakazu prowadzenia fermowej hodowli zwierząt w granicach miast.
