Pod koniec ubiegłego roku sejm uchwalił, a wczoraj senat przyjął, nowelizację ustawy o referendum lokalnym. Według senatorów jest ona „ważnym ogniwem wzmacniającym demokrację w Polsce”.
Zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą o referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego, jako członkowie wspólnoty, mogą wyrazić swoją wolę w drodze głosowania w trzech przypadkach:
- Sprawy dotyczącej wspólnoty, jednak mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów takiej jednostki.
- Odwołania jej organu stanowiącego oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w przypadku gminy.
- Samoopodatkowanie się mieszkańców.
W 2003 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że powyższe przepisy są niespójne z Konstytucją RP w zakresie spraw mogących być przedmiotem referendum oraz samej formy jego przeprowadzenia. Zgodnie z ustawą zasadniczą referendum jest formą współdecydowania przez mieszkańców o wszelkiego rodzaju sprawach dotyczących wspólnoty, ilekroć zajdzie taka potrzeba, bez wymogu charakteru rozstrzygającego. Oznacza to, że organy samorządowe nie muszą mieć związku z jego wynikiem, może mieć zatem charakter wyłącznie opiniotwórczy.
Nowelizacja ustawy, owoc senackiego projektu będącego realizacją orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2003 roku, umożliwić ma mieszkańcom przeprowadzenie referendum nie tylko w sprawach z zakresu zadań organów, ale również w istotnych sprawach dotyczących społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących wspólnotę, w których zechcą wyrazić swoje stanowisko - we wszystkich ważnych dla wspólnoty kwestiach.
Pierwotna wersja projektu nowelizacji ustawy zakładała wprowadzenie zmian również w wymaganej, do złożenia wniosku w sprawie odwołania organów gminy, ilości mieszkańców uprawnionych do głosowania. Senatorowie chcieli zwiększyć wymagany próg z obecnych 10 proc. do 15 proc. co znacząco utrudniłoby odwołanie władz oraz rady. Na szczęście, dla mieszkańców, pomysł ten nie spotkał się z poparciem i ostatecznie nie znalazł się w nowelizacji.
