Atrakcyjność lokalności jawi się jednak nie tylko w kontekście równoważenia działania globalizacji, ale również w kontekście naszych polskich wyzwań. W ramach Kongresu Obywatelskiego od lat staramy się odpowiedzieć na pytanie, jak uczynić Polskę lepszą, silniejszą, bardziej przyjazną i atrakcyjną. Wiemy już, że pomoże w tym więcej wspólnotowości i troski o dobro wspólne, więcej odpowiedzialności władzy i obywateli oraz bezpieczeństwa. Że potrzebne jest rozszerzenie przestrzeni dla kreatywności i lepsze wykorzystanie zasobów.
Najważniejsze jest teraz pytanie od czego zależą te procesy i jak je uruchamiać? Czy jest to tylko rola wielkich narracji narodowych i władzy centralnej? Gdzie są fundamenty naszego rozwoju, nasza codzienna praktyka, mająca wpływ na nasze życie? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie kieruje nas do miejsca, w którym żyjemy, do naszych małych ojczyzn (lokalności) – w mieście czy na wsi. Wspólnota narodowa nie może być zawieszona w powietrzu, jej podstawą są wspólnoty lokalne i regionalne – miejsca naszych codziennych doświadczeń praktycznych.
To właśnie poprzez lokalność – miejską i wiejską – wiedzie najważniejszy dla przyszłości Polski proces zmiany kulturowo-mentalnej. Dojrzewania nas jako społeczeństwa i wspólnoty obywatelskiej. Ćwiczenie myślenia i działania w imię dobra wspólnego – od troski o postawienie nowej ławeczki na naszym osiedlu, przez myślenie o rozwoju dzielnicy i dobru miasta, aż do zaangażowania się w to, co korzystne dla kraju. Odchodzenie od indywidualistycznego modelu życia polegającego na posiadaniu i konsumpcji – ku życiu czerpiącemu radość i sens z przynależności, współtworzenia, dzielenia się, budowania tkanki społecznej, odpowiedzialności ekologicznej itp. Łatwiej jest rozmawiać, zawierać kompromisy i jednoczyć siły wokół spraw konkretnych – takich jak np. ile zieleni w mieście, jaki model transportu, na ile stawiać na dzielnice a na ile na centrum miast itp. – niż wokół narracji narodowych czy wizji ideologicznych.
Szczególną zaletą lokalności jest to, że w tej skali łatwiej jest ćwiczyć myślenie całościowe, dostrzegać wzajemne powiązania i współzależności. Kara za zbyt wycinkowe myślenie przychodzi tutaj szybko i jest bezpośrednio odczuwalna (np. osiedla bez infrastruktury). Tymczasem tego myślenia całościowego bardzo nam brakuje i gdy chodzi o Polskę i świat (np. zmiany klimatyczne).
Dlatego w tym szczególnym roku setnej rocznicy odzyskania niepodległości, a zarazem wyborów samorządowych, XIII Kongres Obywatelski organizujemy wokół hasła Siła lokalności – siła Polski. Nie sposób nie pamiętać, że ideą programu historycznej „Solidarności” była „Samorządna Rzeczpospolita” (uchwalona na 1. zjeździe, 7. października 1981 r.)), wyciągająca lekcje z całej historii Polski.
Na Kongresie Obywatelskim, który odbędzie się 20 października, będziemy się zastanawiać na czym polega siła lokalności – zarówno ta „odwieczna” (immanentna – wynikająca z poczucia bliskości), jak i ta nowa, wynikająca ze współczesnych możliwości technologicznych (nowe metody komunikacji i wytwarzania np. druk 3D). Technologie stwarzają bowiem szansę odrodzenia lokalności w postaciach łączących zakorzenienie z otwarciem na świat.
Jak wykorzystać siłę nowej i tradycyjnej lokalności do budowy silnej Polski? Jaką rolę w jej definiowaniu odgrywają „nowi mieszczanie” i „nowi wieszczanie”? Co blokuje lub neutralizuje te nowe procesy rozwojowe? O tym właśnie będziemy debatować na październikowym kongresie.
Dyskusja toczyć się będzie w następujących sesjach tematycznych:
- Jakie miasta dla budowania żywych i kreatywnych wspólnot lokalnych
- Edukacja do odkrywania lokalności i współkształtowania świata, który nas otacza
- Nowe technologie dla rozwoju lokalnej tożsamości, wspólnotowości i gospodarki
- Rola animatorów kultury w budowaniu lokalnej tożsamości i kapitału symbolicznego. Debata międzypokoleniowa
- Terapia narodowa – w kierunku dojrzałości | Swobodna debata (Hydepark)
- Lokalne dobra wspólne - czym są i jak je tworzyć
- Przemysł 4.0 szansą na stworzenie nowej przewagi konkurencyjnej Polski opartej na lokalności oraz małych i średnich przedsiębiorstwach
- Polskie etosy regionalne i ich znaczenie z perspektywy ogólnonarodowej
Materiały programowe kongresu będą publikowane na stronie www.kongresobywatelski.pl, na której można się także zapisać na cykliczny obywatelski thinkletter „Idee dla Polski” i otrzymywać je bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową. W II. połowie września na stronie kongresu zostanie również uruchomiona rejestracja.
*prezes zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, inicjator Kongresu Obywatelskiego
