Rada miejska w drodze uchwały powierzyła Miejskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji obowiązkowe zadanie gminy, tj. utrzymanie czystości i porządku na jej terenie. Uchwałę do WSA zaskarżył wojewoda, uznając, że uchwała została podjęta bez podstawy prawnej, jednocześnie naruszając art. 7 konstytucji, a także art. 3 oraz art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej oraz art. 18 ust. 2 pkt 2 oraz art. 30 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
W uzasadnieniu skargi wojewoda wskazał, że nieuzasadnione jest podejmowanie odrębnej uchwały przez organ stanowiący gminy, której przedmiotem jest powierzenie konkretnego zadania własnego określonej jednostce organizacyjnej, w tym przypadku spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zdaniem skarżącego uchwała stanowiąca przedmiot zaskarżenia nie znajduje umocowania w obowiązującym stanie prawnym.
Sąd wojewódzki podzielił zdanie wojewody, uznając uchwałę za nieważną. Ostatecznie nad sprawą pochylili się sędziowie NSA, którzy z kolei uznali rację gminy i jej prawo do przekazywania zadań.
Uzasadniając swoją decyzję NSA wskazał, że stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym organizacjami pozarządowymi. W ust. 3 wskazano, że formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
Wobec powyższego konieczne jest uwzględnienie ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Gospodarką komunalną w świetle art. 1 powyższej ustawy jest wykonywanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Jak stanowi art. 4 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej. Oznacza to, że domniemanie kompetencji w tym zakresie przysługuje organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego.
Uchwała taka, jako że przekazuje kompetencje i zadania ustawowo przypisane organowi jednostki samorządu terytorialnego na podmiot pozostający poza strukturą tych organów, stanowi akt prawa miejscowego.
W świetle powyższego stwierdzić należy, że brak jest podstaw do cedowania kompetencji wynikającej z art. 9 ustawy o samorządzie gminnym na organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Powyższe nie pozbawia jednak wójta (burmistrza, prezydenta) kompetencji do podejmowania czynności w ramach spoczywających na nim obowiązków z racji sprawowanej funkcji.
Wskazanej argumentacji nie pozbawia słuszności okoliczność, jaka ma miejsce w kontrolowanej przez sąd I instancji sprawie, kiedy to podmiot zewnętrzny, spółka, w której gmina jest jedynym udziałowcem, już istnieje i realizuje ogólnie przekazane jej zadanie w postaci utrzymania czystości i porządku na terytorium gminy. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wyborem sposobu prowadzenia gospodarki komunalnej będzie również rozstrzygnięcie jednostki samorządu terytorialnego w kwestii zmiany, jaka w zakresie przekazanych zadań i kompetencji prowadzić będzie do modyfikacji katalogu powierzonych uprzednio danemu podmiotowi zadań. Jak podkreśla się w doktrynie, jeżeli nawet dany podmiot wykonywał już wcześniej na terenie jednostki samorządu terytorialnego określone zadanie własne tej jednostki, to kwestia dokonania zmian w tym zakresie wymaga podjęcia stosownej uchwały przez organ stanowiący danej jednostki.
(Wyrok NSA z 26 listopada 2013 r., sygn. akt II OSK 2283/13)
