Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie nadania statutów jednostkom pomocniczym gminy. Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wpłynęły skargi Prokuratora Okręgowego. Skarżący zarzucił uchwale istotne naruszenie art. 35 ust. 1 w zw. z art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym poprzez niepoddanie projektów statutów sołectw społecznym konsultacjom z mieszkańcami tych sołectw w sposób, który powinien zostać uprzednio określony w uchwale rady gminy regulującej zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami.
Art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym przewiduje, że "organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami". Przepisy te nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że zaskarżona uchwała dotycząca statutu jednostki pomocniczej powinna była zostać podjęta dopiero po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Dla spełnienia wymogu, o którym mowa w tym przepisie, konieczne jest uprzednie przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami tego sołectwa (osiedla), któremu statut ma być nadany. Wymóg przeprowadzenia konsultacji w tym wypadku winien być rozumiany jako rzeczywiste omówienie z mieszkańcami proponowanych regulacji i umożliwienie mieszkańcom wyrażenia o nich opinii.
W niniejszej sprawie rada gminy podejmując uchwałę nie odwołała się do treści regulacji ustalającej zasady przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami. Nie wskazała zwłaszcza, że taka regulacja została w gminie wprowadzona, zgodnie wymogiem wynikającym z art. 5a ustawy o samorządzie gminnym.
W ocenie Sądu należy przyjąć, że uchwalone statuty sołectw nie zostały poddane społecznym konsultacjom z mieszkańcami tychże sołectw. W aktach sprawy nie ma w istocie dowodu na to, że projekt statutu został w ogóle uprzednio podany do wiadomości mieszkańców, których samorząd pomocniczy był przedmiotem zaskarżonej uchwały. Tymczasem projekt statutu nie tylko należy podać do publicznej wiadomości, ale konieczne jest przekazanie wyjaśnień mieszkańcom terenu, których statut ma dotyczyć oraz stworzenie realnych możliwości sformułowania przez te osoby uwag lub propozycji, a także - rozważenie tych propozycji czy zastrzeżeń. Nadto należy raz jeszcze podkreślić, iż sposób dokonywania konsultacji powinien być określony w uchwale rady gminy poprzedzającej czynność konsultacji. Organ na taką regulację prawną w niniejszej sprawie w ogóle się nie powołał.
(Wyrok WSA w Krakowie z dnia 11 września 2018 r. III SA/Kr 385/18)
