Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2010/31/UE) w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zobowiązuje państwa członkowskie, aby od końca 2020 r. wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii” (już od 2018 roku będzie to dotyczyć budynków władz publicznych). O jednym z pionierskich projektów takiego budynku (szkoła w Stoszowicach) pisaliśmy już w dodatku poświęconym pompom ciepła (Wspólnota nr 3/1113 z 2 lutego 2013). Warto jednak przyjrzeć się tej sprawie bliżej.
Samo budownictwo pasywne jest obowiązującym dziś standardem. Od 20 lat rozwija się w Niemczech, Austrii oraz Szwajcarii, a pozytywne doświadczenia powodują, że standard ten coraz szybciej zyskuje uznanie na całym świecie. Potwierdza to wzrastająca liczba obiektów realizowanych właśnie w tej technologii, również w Polsce.
Eksperci Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego zapewniają, że przy użyciu odpowiednich technologii każdy obiekt może być zrealizowany jako budynek pasywny. Za cenę niewiele wyższych nakładów inwestycyjnych (ok. 15 proc. więcej) otrzymuje się gwarancję zwrotu poniesionych dodatkowych kosztów oraz wysoki komfort cieplny i bezpieczeństwo energetyczne.
Na czym polega standard pasywny
Budynki pasywne to najnowsza generacja budynków energooszczędnych. To obiekty o ekstremalnie niskim zapotrzebowaniu na energię cieplną, wynoszącym maksimum 15 kWh/mkw./rok, czyli mniej niż 1,5 litra oleju opałowego lub 1,5 msześc. gazu ziemnego na mkw./rok, lub 5 kWh prądu z pompą ciepła. Przykładowo, ogrzewanie w ciągu całego roku budynku o powierzchni mieszkalnej 150 mkw. kosztuje mniej niż 400 zł.
Budynki pasywne są najtańszym rozwiązaniem, jeżeli policzy się miesięczne koszty spłaty inwestycji, koszty eksploatacyjne i utrzymania budynku. Jednocześnie taki dom nie wymaga chłodzenia. Komfortowy mikroklimat może być utrzymywany bez oddzielnego aktywnego systemu ogrzewania, czy też chłodzenia w postaci klimatyzacji. Dzięki pasywnemu wykorzystaniu energii budynek sam się ogrzewa i chłodzi, stąd zresztą nazwa „pasywny”.
Ile to kosztuje
W niektórych częściach Europy istnieją firmy, które oferują domy pasywne w cenach porównywalnych ze standardowym budownictwem. W Polsce i pozostałych krajach odpowiednia jakość elementów dla budownictwa pasywnego zazwyczaj przekłada się na dodatkowe koszty. W przypadku segmentu środkowego (powierzchnia mieszkalna 100 mkw.) szeregowego budynku mieszkalnego zlokalizowanego w Hannowerze, dodatkowe koszty kształtują się na poziomie ok. 7670 euro. Natomiast w przypadku połówki „bliźniaka” w Norymberdze, mającej powierzchnię mieszkalną 130 mkw., koszty dodatkowe wyniosły ok. 13140 euro.
Jedna z ostatnich inwestycji w Polsce, czyli dom prefabrykowany na konstrukcji szkieletu drewnianego o powierzchni 120 mkw., zrealizowany przez firmę Multicomfort, pokazuje, że dodatkowy koszt budowy nie powinien przekroczyć 15 proc. w porównaniu z kosztami standardowego budynku postawionego zgodnie z normami obowiązującymi w Polsce.
Dofinansowanie NFOŚ
Dodatkowym atutem dla rozważenia inwestycji w tym standardzie jest fakt, że od 2013 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczął program dopłat do budynków pasywnych. Nowy program ma na celu przygotowanie inwestorów, projektantów, producentów materiałów budowlanych, wykonawców do wymagań dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Dofinansowanie będzie miało formę częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę lub zakup domu albo mieszkania. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek. Wysokość dofinansowania będzie uzależniona od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco), obliczanego zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW, oraz od spełnienia innych warunków, w tym dotyczących sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody użytkowej.
Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na realizację ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Wdrożenie programu przewidziane jest na lata 2013–2018, a wydatkowanie środków z nim związanych – do 31 grudnia 2022 r.
Tekst powstał we Współpracy z Polskim Instytutem Budownictwa Pasywnego
Cechy standardu pasywnego budownictwa
Zwarta bryła budynku i bardzo dobra termoizolacja | Wszystkie elementy zewnętrznych przegród budynku są izolowane termicznie w takim stopniu, aby współczynnik U (przenikania ciepła) całej bryły budynku ze wszystkimi przegrodami zewnętrznymi nie przekraczał wartości 0,15 W/(m2K). |
Południowa orientacja i uwzględnienie problematyki zacieniania | Pasywne wykorzystanie energii słonecznej jest znaczącym czynnikiem przy projektowaniu budynku pasywnego – wykorzystuje się do tego Pakiet do Projektowania Budynków Pasywnych PHPP. |
Energooszczędne – certyfikowane pasywne okna (oszklenie i ramy okienne) | Okna (oszklenie i ramy) muszą mieć współczynniki U poniżej 0,80 W/(m2K), przy czym współczynniki g okien muszą wynosić około 50 proc. |
Szczelność powietrzna przegród zewnętrznych budynku (powłoki): | Infiltracja powietrza przez nieszczelności połączeń przegród zewnętrznych musi być mniejszy od 0,6 h-1 objętości całego budynku na godzinę i certyfikowana przez Blower Door Test. |
Pasywne podgrzewanie wstępne powietrza świeżego (zewnętrznego) | Świeże powietrze zewnętrzne może być doprowadzane do budynku przez GWC rurowe, w których dochodzi do wymiany ciepła z gruntem. Powoduje to wstępne podgrzanie powietrza świeżego do temperatury powyżej 5 stopni C, nawet w trakcie zimnych dni sezonu zimowego. |
Efektywny odzysk ciepła z powietrza usuwanego przy wykorzystaniu wymiennika ciepła powietrze–powietrze | Większość ciepła obecnego w powietrzu usuwanym jest przekazywana do napływającego powietrza świeżego (sprawność odzysku ciepła powyżej 80 proc). |
Zaopatrzenie w ciepłą wodę użytkową wykorzystujące odnawialne źródła energii: | Energię do przygotowania ciepłej wody użytkowej dostarczają kolektory słoneczne lub pompy ciepła. |
Energooszczędny sprzęt gospodarstwa domowego: | W domu pasywnym nieodzowne są urządzenia o niskim zużyciu energii (lodówki, kuchenki, zamrażarki, lampy, pralki, suszarki itd.). |
