Zgodnie z założeniami, zmiany przepisów obejmą cztery grupy tematyczne:
1. Zwiększenie samodzielności i elastyczności działania jednostek samorządu terytorialnego
Głównym przesłaniem jest stworzenie możliwości zapewnienia wspólnej obsługi dla samorządowych jednostek organizacyjnych oraz uelastycznienie rozwiązań organizacyjnych w sferze pomocy społecznej.
2. Współpraca jednostek samorządu terytorialnego
Specyfika obszarów funkcjonalnych, w tym tzw. obszarów metropolitalnych, powoduje, że pomimo różnych form współpracy jednostek administracyjnych usługi publiczne są zarządzane przez różne władze samorządowe. Formy współpracy jednostek samorządu terytorialnego nie są wystarczające, przede wszystkim brakuje koordynacji zadań o znaczeniu strategicznym, np. planowania przestrzennego czy publicznego transportu zbiorowego. W obszarach metropolitalnych współpracę ułatwi możliwość powoływania związków gminno-powiatowych, usprawnienie procedury podejmowania decyzji przez związki jednostek samorządu terytorialnego oraz przyspieszenie procedury rejestracji takich związków.
3. Dobrowolne łączenie jednostek samorządu terytorialnego
Małe gminy (do 5 tys. mieszkańców) mają problemy związane z wyższymi kosztami działalności, brakiem wystarczającego zaplecza kadrowego, niekorzystną strukturą demograficzną czy migracjami. Te trudne warunki wpływają negatywnie na ich rozwój i ograniczają realne szanse na podniesienie jakości życia mieszkańców. Rozwiązaniem mogłoby być zwiększenie zachęt do łączenia samorządów, aby korzystały na tym jednostki osiągające niższe wpływy z PIT (po dalszych dyskusjach w fazie przygotowywania projektu ustawy).
4. Poprawa procedur realizacji zadań
Zmiany w wielu przepisach prawa materialnego związane z realizacją procedur administracyjnych i podatkowych na szczeblu lokalnym, które ułatwią jednostkom samorządu terytorialnego stosowanie przepisów oraz zmniejszą koszty realizacji zadań.
