Artykuł pochodzi z miesięcznika PRACOWNIK SAMORZĄDOWY nr 7. Pismo dostępne w prenumeracie w księgarni internetowej <link sklep lewe-drzewo prenumerata.html _blank external-link-new-window zewnętrzny odsyłacz w nowym>SPRAWDŹ.
W myśl art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby wykonujące pracę na podstawie umowy pracę podlegają, co do zasady obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Obowiązek tych ubezpieczeń dla pracowników powstaje z dniem nawiązania stosunku pracy, a wygasa z dniem jego ustania. Zgodnie natomiast z treścią art. 9 ust. 4 cytowanej ustawy obowiązek ten obejmuje również osoby, które pozostają w stosunku pracy, mając jednocześnie ustalone prawo do emerytury lub renty.
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca, który decyduje się nawiązać stosunek pracy z emerytem lub rencistą winien pamiętać, że musi zgłosić takiego pracownika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, a więc od dnia zawarcia umowy o pracę. Czyni to natomiast stosując odpowiedni formularz zgłoszeniowy (ZUS ZUA i ZUS ZZA). Z kolei w przypadku zakończenia stosunku pracy pracodawca zobligowany jest w terminie 7 dni do złożenia wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczeń (ZUS ZWUA).
Przykład: Wójt gminy zatrudniając na podstawie umowy o pracę osobę, która ma ustalone prawo do renty ma obowiązek zgłosić ją do wszystkich ubezpieczeń, a więc emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego i zdrowotnego. Nie ma bowiem znaczenia, że zatrudniona osoba ma już ustalone prawo do renty.
Co istotne, pracodawca musi mieć świadomość, że podobnie jak to jest w przypadku pozostałych pracowników, tak i w przypadku nawiązania stosunku pracy z pracownikiem-emerytem lub pracownikiem - rencistą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Jednak roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa w danym roku od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2013 r. kwota ta wynosi 111.390 zł.
Osoba świadcząca pracę i mająca zarazem ustalone prawo do emerytury bądź renty powinna zdawać sobie sprawę, że podlega oprócz obowiązku ubezpieczeń także obowiązkowi podatkowemu. Uzyskując dochody ze stosunku pracy musi je zatem rozliczyć w rocznej deklaracji podatkowej. Warto podkreślić, że opodatkowaniu podlegać będzie nie tylko wynagrodzenie za pracę, ale także wszelkie inne świadczenia otrzymane w ramach stosunku pracy (np. nagroda, ekwiwalent za niewykorzystany urlop).
Przykład: Burmistrz miasta zatrudnia wyłącznie na podstawie umowy zlecenie osobę z ustalonym prawem do renty. W takim przypadku z uwagi na to, że jedynym stosunkiem łączącym burmistrza z tą osobą jest umowa cywilnoprawna dokonuje się jej zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz odprowadza się z tego tytułu należne składki.
Trzeba bowiem zaznaczyć, że jeśli praca wykonywana jest przez osobę z ustalonym prawem do emerytury lub renty na podstawie umowy cywilnoprawnej, a osoba ta nie jest równocześnie zatrudniona na podstawie stosunku pracy, to podlega ona obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Przy czym nie ma znaczenia okres, na jaki umowa została zawarta.
Wpływ zatrudnienia na pobierane świadczenie
Podejmując zatrudnienie na podstawie umowy pracę przy jednoczesnym ustalonym prawie do renty należy pamiętać, że w myśl art. 103-105 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do renty może być zawieszone lub świadczenie rentowe może ulec zmniejszeniu. Dzieje się tak w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za taką działalność uznaje się z kolei zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności gospodarczej.
Warto zatem pamiętać, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Natomiast w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie to ulega zmniejszeniu.
Kontynuując zatrudnienie pracownik mający ustalone prawo do emerytury lub renty z racji podlegania ubezpieczeniom społecznym powinien zdawać sobie sprawę, że należne mu świadczenie może ulec zwiększeniu ze względu na doliczenie wypracowanego po przyznaniu emerytury lub renty stażu pracy oraz uwzględnienie uzyskiwanego po przyznaniu świadczenia wynagrodzenia za pracę. Wzrost świadczenia tak emerytalnego, jak i rentowego następuje jednak tylko na wniosek złożony przez samego zainteresowanego. Przy czym, jeśli emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu wniosek o ponowne ustalenie wysokości przysługującego ubezpieczonemu świadczenia, poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, może być zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy to ubezpieczenie ustaje wcześniej.
Podstawa prawna:
- ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009, nr 205, poz. 1585 ze późn. zm.),
- ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.),
- ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. DzU 2008 r., nr 164, poz. 1027 z późn. zm.)
