Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, zielona infrastruktura, jako istotny składnik tzw. kapitału naturalnego, jest ważnym elementem polityki Wspólnoty. Ekosystemy i świadczone przez nie na rzecz człowieka usługi ekosystemowe powinny być utrzymane, wzmocnione oraz odbudowane przy jej udziale.
Zielona infrastruktura odgrywa ważną rolę w rozwoju terytorialnym i obszarów wiejskich, gospodarce wodnej, zarządzaniu ryzykiem klęsk żywiołowych, rolnictwie czy zmianach klimatu. Pełni istotną funkcję w rozwiązywaniu wielu problemów kształtowania przestrzeni w Karpatach, takich jak fragmentacja siedlisk przyrodniczych czy degradacja krajobrazu, spowodowanych m.in. niekontrolowanym rozwojem zabudowy i infrastruktury[1]. Powinna być zatem uwzględniana w polityce przestrzennej gmin.
Wsparciem może być tu opracowany przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa geoportal wykonany w ramach projektu „Green-Go! Inicjatywy lokalne na rzecz kształtowania zielonej infrastruktury na obszarach Natura 2000 w Karpatach” – dostępny (jako moduł MAPUJ ZIELONĄ INFRASTRUKTURĘ) na stronie projektu: www.zielonainfrastruktura.karpatylacza.pl. Gromadzi on dane tematyczne dla obszaru polskiej części Karpat – zarówno o charakterze przyrodniczym, takie jak typy ekosystemów, korytarze ekologiczne czy obszary chronione, jak i te związane z zabudową, infrastrukturą oraz planowaniem przestrzennym. Na geoportalu możliwa jest również wizualizacja danych z innych źródeł, udostępnianych za pomocą usług sieciowych WMS, a także własnych danych przestrzennych w różnych formatach.
Geoportal prezentuje także wyniki przeprowadzonej w ramach projektu analizy fragmentacji przestrzeni przyrodniczej. Ukazane są obszary o stosunkowo niewielkim stopniu fragmentacji, jak też miejsca (obszary) problemowe: zagrożone fragmentacją lub takie, gdzie fragmentacja i przekształcenie przestrzeni są już znaczne. Podczas gdy dla tych pierwszych wystarczające może być zachowanie obecnego stanu zielonej infrastruktury, w przypadku drugich należałoby rozważyć podjęcie wysiłków na rzecz jej wzmocnienia lub odtworzenia.
Dzięki danym obejmującym cały obszar polskiej części Karpat, geoportal umożliwia także szersze spojrzenie na przestrzeń – nie tylko w skali pojedynczej gminy, ale wręcz całego regionu. Ma szansę stać się przydatnym narzędziem w analizach przestrzeni gminy, tworzeniu dokumentów planistycznych, wyborze terenów pod potencjalne inwestycje, działaniach na rzecz poprawy walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy itp.
Geoportal jest kompatybilny z aplikacją MAPUJ ZIELONĄ INFRASTRUKTURĘ na urządzenia mobilne, służącą do inwentaryzacji oraz mapowania zielonej infrastruktury w terenie w podziale na kategorie: miedze, łąki i pastwiska, mokradła, kępy i pasy drzew i krzewów, sady i ogródki działkowe, lasy i parki, zbiorniki i cieki wodne, lądowe i wodne (przepławki na ciekach) przejścia dla zwierząt. Aplikacja umożliwia rejestrowanie poszczególnych elementów zielonej infrastruktury, opatrywanie ich charakterystykami, dodawanie zdjęć, jak również eksportowanie danych na geoportal do wyodrębnionego obszaru roboczego użytkownika, gdzie możliwa jest ich edycja. Pozwala także na zapisywanie śladu przebytej trasy.
Aby pogłębić wiedzę z zakresu zielonej infrastruktury warto również zapoznać się z materiałami dostępnymi na ww. stronie projektu w module BAZA WIEDZY. Zostały one pogrupowane tematycznie i udostępnione w postaci kursu nauczania na odległość (e-learning). Kurs obejmuje szerokie spektrum materiałów multimedialnych – od filmów (w tym sekwencji filmowych w technologii rzeczywistości wirtualnej – VR) i prezentacji, poprzez animacje tematyczne, aż po dokumenty strategiczne. Stanowi kompendium wiedzy pomocnej w zrozumieniu zagadnień związanych z zieloną infrastrukturą, jej rolą i znaczeniem dla przyrody i człowieka, sposobami jej kształtowania na terenie gminy.
Geoportal i zasoby edukacyjne zgromadzone w bazie wiedzy z pewnością okażą się pomocne w kształtowaniu polityki przestrzennej uwzględniającej potrzebę zachowania i rozwoju zielonej infrastruktury w polskiej części Karpat.
Więcej informacji na: www.zielonainfrastruktura.karpatylacza.pl
Opisane w artykule zasoby powstały w ramach projektu „GreenGo! Inicjatywy lokalne na rzecz kształtowania zielonej infrastruktury na obszarach Natura 2000 w Karpatach” (LIFE16 GIE/PL/000648) realizowanego w latach 2017-2020 przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa – w strukturze Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, współfinansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach Programu LIFE oraz przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
[1] Zagadnienia te – wraz z propozycjami rozwiązań – opisane są w Kodeksie Dobrej Praktyki Kształtowania Przestrzeni w Karpatach (dostępny na stronie: www.konwencjakarpacka.pl) opracowanym przez Karpacką Grupę Roboczą ds. Planowania Przestrzennego działającą w ramach projektu pt. Karpaty łączą - mechanizm konsultacji współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej (2012-2016, Swiss Contribution) koordynowanego przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa.
