W ocenie projektodawców straż miejska jest formacją, której formuła istnienia się wyczerpała. W powszechnej opinii obywateli straż nie spełnia oczekiwań w zakresie zapewnienia porządku i bezpieczeństwa, zwłaszcza w kontekście wysokich kosztów jej funkcjonowania. Mimo że w wielu miastach straż działa już nawet trzecią dekadę to formacja ta cieszy się niewielkim zaufaniem społecznym, a jej funkcjonowanie jest przedmiotem licznych negatywnych komentarzy ze strony mieszkańców.
W związku z powyższym, w ocenie projektodawców całkowita likwidacja straży jest rozwiązaniem prostszym i bardziej skutecznym niż próba jej reformy. W dyskusjach dotyczących przyszłości straży miejskiej pojawia się często pomysł przekształcenia tej formacji w tzw. policję municypalną. Policje municypalne z powodzeniem działają w wielu krajach Unii Europejskiej, np. we Francji lub Niemczech. W ocenie projektodawców pomysł przekształcenia straży w policję municypalną jest w tym momencie nietrafiony. Straż miejska cieszy się niestety wśród ogółu obywateli tak złą opinią, że jej przekształcenie w policję municypalną byłoby odebrane jedynie jako zmiana nazwy tej formacji.
Projektodawcy proponują więc, aby kompetencje straży gminnych w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego przejęła policja. Projekt ustawy umożliwia strażnikom gminnym podjęcie służby w policji – w służbie prewencyjnej. Będzie to możliwe po przejściu postępowania weryfikacyjnego przed specjalnymi komisjami, działającymi przy poszczególnych wojewódzkich komendach policji. Postępowania będą miały na celu sprawdzenie, czy na podstawie dotychczasowego przebiegu pracy poszczególni strażnicy nadają się do podjęcia służby w policji. W wyniku postępowania zostanie określony także zakres testów i sprawdzeń, jakie poszczególni strażnicy będą musieli przejść, aby móc podjąć służbę w policji. Taka procedura pozwoli na wzmocnienie kadrowe policji, która boryka się obecnie z problemami personalnymi i jednocześnie pozwoli na uniknięcie automatyzmu. Dla strażników możliwość służby w policji powinna być atrakcyjną perspektywą, ze względu na generalnie wyższe płace, większe przywileje, wyższy prestiż i dalszą możliwość rozwoju zawodowego. Strażnikom, którzy nie przejdą pozytywnie weryfikacji lub nie będą zainteresowani służbą w policji będą przysługiwały odprawy pieniężne.
Projekt przewiduje, że likwidatorami straży będą wójtowie gmin, na terenie których działały poszczególne straże. Szczegółowe zasady dotyczące trybu likwidacji straży, w tym m.in. zasady współpracy z odpowiednimi jednostkami policji oraz zasady przechodzenia poszczególnych składników mienia pozostałych po likwidacji straży określi minister spraw wewnętrznych w drodze rozporządzenia.
