Zakończył się pierwszy etap prac zespołu ds. oceny funkcjonowania ratownictwa i zarządzania kryzysowego. Przedstawił on zarówno analizę wydarzeń jak i propozycje rozwiązań. Jeżeli chodzi o zarządzanie kryzysowe najwięcej uwag dotyczyło szczebla lokalnego. W dokumencie czytamy, że „System zarządzania kryzysowego w administracji samorządowej nie zadziałał, co doprowadziło do niekontrolowanej samoorganizacji lokalnej społeczności”.
Słusznie jednak zauważono wiele problemów finansowych. Zdaniem zespołu funkcjonowanie rezerwy celowej gmin na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego dotyczy wyłącznie sytuacji kryzysowych tzn. fazy reagowania. Ponieważ trudno jest określić granice sytuacji kryzysowej proponuje się rozciągnięcie celu rezerwy na wszystkie zadania z obszaru zarządzania kryzysowego, w tym na zakup sprzętu i wyposażenia ratowniczego, pokrywanie kosztów działań ratowniczych, usług na rzecz usuwania skutków sytuacji kryzysowych, materiałów pędnych, materiałów budowlanych, plandek, itp.
Problemem jest także nieprzestrzeganie dostępnych rozwiązań w tym art. 26 ust. ustawy o zarządzaniu kryzysowym, który mówi, że na finansowanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej (...) jednostki samorządu terytorialnego otrzymują z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań.
Analizując sposób przekazywania informacji o nadciągającym pogorszeniu pogody zespół wskazał, że za pośrednictwem wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego (WCZK) przekazano ostrzeżenia wydane przez IMGW do powiatów, które są zobowiązane do przekazania ostrzeżeń gminom. Informacje z ostrzeżeniem o zagrożeniu rozdystrybuowano m.in. za pośrednictwem poczty elektronicznej, wiadomości SMS, aplikacji RSO, telefonicznie, mediów społecznościowych (np. województwo łódzkie).
Adresatami wiadomości oprócz jednostek samorządu terytorialnego były także służby, inspekcje, operatorzy infrastruktury krytycznej. – Można stwierdzić, że system przekazywania informacji poprzez szczeble administracji rządowej zadziałał prawidłowo – czytamy w opracowaniu.
Problem pojawił się niżej. „Ostrzeżenie w wielu przypadkach utkwiło na szczeblu powiatu i nie zostało przekazane gminom. Jako przykład rażącego zaniedbania w tym zakresie należy wskazać powiat chojnicki, w którym urzędnicy starosty zaniechali obowiązku przekazania do gmin na terenie powiatu ostrzeżenia o załamaniu pogody, tłumacząc się późną godziną popołudniową oraz nadchodzącym długim weekendem. Z tego względu ostrzeżenie nie dotarło m. in. do gminy Czersk, na terenie której znajduje się miejscowość Suszek, gdzie w wyniku nawałnicy zginęły dwie osoby – uczestniczki obozu harcerskiego” – czytamy w opracowaniu.
Duże problemy zdaniem zespołu wystąpiły też na poziomie regionalnym. Zdaniem zespołu, który opracował raport „jednoosobowa obsada dyżurnych wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego nie gwarantuje ciągłości działania wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego, a wojewoda nie dysponuje narzędziami do wyznaczania kierunków działań i egzekwowania skuteczności ich realizacji przez administrację samorządową. Zauważono też, że po godzinach pracy trudno jest uruchomić administrację niezespoloną (inspektorzy budowlani, sanitarni itp.).
Wnioski międzyresortowego zespołu ds. oceny funkcjonowania ratownictwa i zarządzania kryzysowego, w części dotyczącej zarządzania kryzysowego.
Należy pilnie znowelizować ustawę o zarządzaniu kryzysowym, w zakresie:
poszerzenia uprawnień Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego o możliwość uruchamiania procedur w imieniu Rady Ministrów i wydawania poleceń ministrom i kierownikom urzędów centralnych z upoważnienia RM,
zapewnienia całodobowego obiegu informacji w administracji samorządowej. Rekomenduje się wzmocnienie powiatowych centrów zarządzania kryzysowego w sposób zapewniający integrację z systemem obiegu informacji w ramach Państwowej Straży Pożarnej oraz wprowadzenie całodobowego przepływu informacji na szczebel gminy,
sprecyzowania obowiązków samorządu realizowanych w ramach zarządzania kryzysowego, w szczególności w zakresie sposobu zwoływania zespołów zarządzania kryzysowego,
określenia zakresu właściwości wojewody w ramach nadzoru i kontroli nad wykonywaniem zadań z zakresu zarządzania kryzysowego przez administrację samorządową,
wprowadzenia obowiązku udziału starostów i wójtów w ćwiczeniach i szkoleniach organizowanych przez wojewodę w ramach zarządzania kryzysowego celem sprawdzenia możliwości realizacji zadań nakładanych na organy samorządu terytorialnego w trybie art. 25 ust. 1 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie.
uregulowania minimalnej obsady etatowej wojewódzkich/powiatowych centrów zarządzania kryzysowego, bądź komórek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego realizujących zadania z zakresu zarządzania kryzysowego.
doprecyzowania zakresu rezerwy celowej w budżecie samorządu terytorialnego w taki sposób, żeby nie ograniczała się tylko do fazy reagowania, lecz umożliwiała realizację zadań własnych z zakresu szeroko pojętego zarządzania kryzysowego. Należy wskazać na co można te środki wydatkować (koszty działań ratowniczych, koszty paliw i materiałów niezbędnych do prowadzenia działań ratowniczych i zabezpieczających, koszty usług niezbędnych do usuwania skutków sytuacji kryzysowych, uzupełnianie stanów magazynów przeciwpowodziowych, zakupy sprzętu i urządzeń ratowniczych oraz służących ochronie ludności itp.). Realizacja: RCB /MSWiA
Należy przeanalizować możliwość poszerzenia wykazu ministrów zobowiązanych do utworzenia centrów zarządzania kryzysowego oraz wprowadzenia całodobowego trybu pracy wszystkich CZK ministrów. Realizacja: MSWiA/RCB
Należy rozważyć ponowne zdefiniowanie pojęcia „stan klęski żywiołowej” oraz trybu wprowadzania takiego stanu. Realizacja: MSWiA/RCB
Dotychczasową możliwość zawierania przez samorządy terytorialne porozumień w sprawie wspólnej realizacji zadań należy zastąpić obowiązkiem posiadania takich porozumień na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej. Realizacja: MSWiA
W Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego oraz planach zarządzania kryzysowego niższych szczebli należy wprowadzić obowiązek sporządzenia kart działań (modułów zadaniowych) dla poszczególnych stopni ostrzeżeń IMGW, stopni alarmowych oraz dla stanu pogotowia przeciwpowodziowego i alarmu przeciwpowodziowego. Powyższy obowiązek należy zawrzeć w wytycznych do powiatowych planów zarządzania kryzysowego, podobnie jak udział przedstawicieli Sił Zbrojnych RP w powiatowych/miejskich zespołach zarządzania kryzysowego jako reprezentantów resortu obrony narodowej w terenie. Realizacja: RCB/MSWiA/wojewodowie/samorząd terytorialny/ministrowie kierujący działami administracji rządowej
Należy rozważyć zmianę podmiotu gospodarującego mieniem Skarbu Państwa ze starosty wykonującego działania na rzecz administracji rządowej na wojewodę. Realizacja: MSWiA
Wprowadzić mechanizm uruchamiania zasobów Sił Zbrojnych RP, które nie zostały wcześniej uzgodnione w ramach wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego. W przypadku zdarzeń nietypowych należy wdrożyć mechanizm pozwalający sprawdzić za pośrednictwem RCB, czy siły zbrojne mają techniczne możliwości realizacji danego zadania. Na tej podstawie wojewoda mógłby zapotrzebować wskazane oddziały i pododdziały SZ RP. Realizacja: MSWiA/MON/RCB
W związku z faktem, że oddziały lub pododdziały SZ RP są przekazywane do dyspozycji wojewodzie należy ujednolicić zasady, na których te jednostki mają być włączane do działań koordynowanych na szczeblu gminnym lub powiatowym o czym mówi art. 25 ust. 6 ustawyo zarządzaniu kryzysowym (niespójność z zapisem art. 25 ust.1 wskazanej ustawy). Realizacja: MSWiA/MON
Należy wprowadzić rozwiązania umożliwiające służbom wejście na teren prywatny i na obszary o nieustalonym prawie własności celem usunięcie skutków klęski żywiołowej. Realizacja: MSWiA
Należy wprowadzić mechanizm zawierania przez jednostki samorządu terytorialnego umów na prowadzenie prac i dostarczanie niezbędnych zasobów na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej. Finansowanie odbywałoby się z rezerwy celowej jednostek samorządu terytorialnego. Realizacja: MSWiA/MF
Należy uregulować problematykę ubezpieczeń i odszkodowań osób, które ochotniczo zgłosiły się do usuwania skutków sytuacji kryzysowej. Dotychczasowe przepisy w tej sprawie opierające się o dekret z 1953 r. należy podnieść do rangi ustawy. Realizacja: MSWiA/MF/MRPiPS
Konieczną jest nowelizacja ustawy Prawo prasowe w celu umożliwienia przekazywania przez media komunikatów i ostrzeżeń (w tym na pasku na ekranie telewizora – pasek DVB) nie tylko w sytuacji kryzysowej, ale również z wyprzedzeniem, kiedy zbliża się zagrożenie. Realizacja: MKiDN
Należy wprowadzić standaryzację łączności radiowej oraz informatycznej i oprogramowania systemu informacji przestrzennej dla celów związanych z zarządzaniem kryzysowym, w tym celu wnioski z niniejszej analizy należy uwzględnić w pracach zespołu do spraw koncepcji organizacji łączności na rzecz systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (MON). Realizacja: MON/MC/MSWiA
Dla zapewnienia ciągłości łączności przez sieć komórkową (w tym dla zespołów Państwowego Ratownictwa Medycznego), należy uregulować kwestię roamingukrajowego. Realizacja: MC/MZ
Wojewodowie powinni prowadzić proaktywną politykę informacyjną i utrzymywać bieżący kontakt z władzami samorządowymi (np. organizując cykliczne wideokonferencje). Realizacja: wojewodowie/MSWiA/RCB
