Aspirowanie do tego statusu oznacza zobowiązanie do przestrzegania i promowania praw człowieka na wszystkich poziomach lokalnego życia społecznego. Zaprezentowana w 2021 roku – przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej – Rama Miast Praw Człowieka (The Framework for Human Rights Cities) wskazuje trzy główne poziomy wdrażania określonych zasad. Pierwszy to oficjalne zobowiązanie miasta do przestrzegania praw człowieka. Drugi poziom obejmuje wypracowanie struktur i procedur do wdrożenia tych zobowiązań, a trzeci oznacza wdrożenie metod i narzędzi do implementacji praw człowieka na poziomie lokalnym.
Dla przykładu, w Białymstoku, gdzie w grudniu podpisano deklarację o przystąpieniu do programu Miast Praw Człowieka, już teraz trwają działania m.in. w zakresie wsparcia dla osób starszych i bezdomnych, a także integracji migrantów. Kolejnym krokiem będzie ułatwienie włączania społecznego poprzez sektorowe polityki zdrowotne, edukacyjne, rynku pracy i mieszkaniowe.
Realizacja zapisów deklaracji będzie kontynuowana w ramach projektu „Standard minimum praw człowieka w samorządzie”, współrealizowanego ze Związkiem Miast Polskich i Instytutem Miast Praw Człowieka (IMPC współpracuje z jednostkami samorządowymi, instytucjami i organizacjami; doradza, jak osiągnąć większą spójność społeczną, od diagnozy, badania i ekspertyz poprzez rekomendacje dotyczące wdrożenia polityk czy strategii). W planach jest m.in. przeprowadzenie pilotażowych diagnoz wpływu społecznego dla wybranych miejskich programów.
W gronie miast starających się o status Miasta Praw Człowieka jest także Sopot. Pierwsze spotkanie powołanego tu Zespołu Sopot Miasto Praw Człowieka odbyło się jesienią 2022 roku. Zespół zajmuje się budową i realizacją spójnej polityki równościowej i antydyskryminacyjnej. W jego skład wchodzą zarówno urzędnicy i radni, jak też przedstawiciele Sopockiej Rady Seniorów, Młodzieżowej Rady Miasta Sopotu, Sopockiego Centrum Wsparcia i Integracji Cudzoziemców, Powiatowej Społecznej Rady ds. Osób z Niepełnosprawnościami, Sopockiej Rady Organizacji Pozarządowych, przedstawiciele organizacji pozarządowych i środowiska naukowego.
Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku
Białystok jest i chce być miastem otwartym, bezpiecznym i wolnym od przemocy oraz wykluczenia. Różnorodność społeczności lokalnej uznawana jest za siłę i wartość. Miasto praw człowieka to idea, którą chcemy wprowadzić w życie poprzez polityki, programy i strategie miejskie. To ramy rozwiązań, które umożliwiają budowanie silnej, solidarnej wspólnoty, reagującej na krzywdę i stanowiącej bezpieczną przestrzeń wolną od przemocy i wykluczenia.
Magdalena Czarzyńska-Jachim p.o. prezydenta Sopotu
Jeżeli chcemy tworzyć Miasto Praw Człowieka, musimy robić to we różnych obszarach, myśląc o wszystkich mieszkańcach. Ważne, byśmy z jednej strony wdrażali te idee, a z drugiej edukowali naszych mieszkańców, zarówno tych najmłodszych, jak i seniorów, czym są prawa człowieka oraz gdzie i jak mogą je egzekwować. Zdaję sobie sprawę, że to nie będzie proces łatwy i krótki, ale pierwszy krok na drodze do pełnego wdrożenia idei miasta praw człowieka w Sopocie już uczyniliśmy.
Agnieszka Zawadzka, pełnomocniczka prezydenta Poznania ds. polityki równościowej
Prezydent Poznania wydał pozytywną rekomendację dla przystąpienia miasta do projektu polegającego na realizacji i wdrażaniu ramy dla Miast Praw Człowieka, określonej przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA). Przystąpienie do grona miast uczestniczących w projekcie (obecnie około 10 polskich samorządów) opiera się na deklaracji i przyjęciu pewnego sposobu działania, który polega na powiązaniu każdej polityki sektorowej z prawami człowieka. Miasto, rozumiane jako władze lokalne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz mieszkańcy i mieszkanki, zobowiązują się do wspólnego działania na rzecz respektowania i realizacji praw podstawowych i praw człowieka. Uczestnictwo Poznania w projekcie przyczyni się do zwiększenia poziomu sprawiedliwości społecznej wszystkich grup zamieszkujących miasto i zwiększy poziom zaufania społecznego do samorządu. Poza tym stwarza możliwość wymiany doświadczeń z innymi polskimi miastami w ramach sieci Miast Praw Człowieka.
Fot. Pixabay
