Wnioskodawczyni (dalej również: skarżąca) wystąpiła do prezydenta miasta z wnioskiem o udostępnienie danych z rejestru PESEL, dotyczących jej córki. Wnioskodawczyni domagała się przekazania informacji dotyczących miejsca zamieszkania i zameldowania córki, wskazując, że są one niezbędne do skierowania do sądu pozwu o alimenty.
Organ zwrócił się do wnioskodawczyni o uzupełnienie wniosku poprzez wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu danych. Poinformował przy tym wnioskodawczynię, że organ zwrócił się do jej córki o wyrażenie zgody na udostępnienie danych i jeżeli wyrazi zgodę, to żądane dane zostaną jej przekazane.
Ostatecznie decyzją, na podstawie art. 47 ust. 3 w związku z art. 46 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (DzU z 2022 r. poz. 1191 – t.j., dalej jako: u.e.l.), oraz art. 104 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2021 r. poz. 735 – t.j., dalej jako: k.p.a.), prezydent odmówił wnioskodawczyni udostępnienia danych z rejestru PESEL. W uzasadnieniu wyjaśnił, że zgodnie z art. 46 ust. 2 pkt 1 u.e.l. dane z rejestru PESEL mogą być udostępnione osobom lub jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą interes prawny. Natomiast na podstawie art. 46 ust. 2 pkt 3 u.e.l. dane można udostępnić w przypadku wykazania interesu faktycznego pod warunkiem uzyskania zgody osoby, której dane dotyczą. Wnioskodawczyni wezwana do uzupełnienia wniosku nie wykazała interesu prawnego, a jedynie interes faktyczny. Natomiast osoba, której dane dotyczą, nie wyraziła zgody na ich udostępnienie.
Sprawa znalazła swój finał w sądzie.
Sąd wyjaśnił, że stosownie do art. 46 ust. 1 u.e.l. dane z rejestru PESEL oraz rejestrów mieszkańców w zakresie niezbędnym do realizacji ich ustawowych zadań udostępnia się osobie bądź podmiotowi, których dane te bezpośrednio nie dotyczą, dopiero po wykazaniu interesu prawnego bądź interesu faktycznego za zgodą osoby, której danych dotyczy wniosek.
W tym miejscu wyjaśnienia wymaga, co należy rozumieć pod pojęciem interesu prawnego. W doktrynie i judykaturze istnieje ugruntowane stanowisko dotyczące cech, jakie powinien on posiadać. Przyjmuje się, że powinien być osobisty, własny, indywidualny, konkretny i aktualny, a ponadto powinien być oparty na normie prawa powszechnie obowiązującego, przede wszystkim administracyjnego (materialnego), choć dopuszcza się również, aby była to norma prawa cywilnego. W tym ostatnim przypadku zwraca się jednak uwagę, że przepisy prawa cywilnego mogą być uwzględnione przy wyprowadzaniu interesu prawnego tylko wówczas, gdy przepis materialnego prawa administracyjnego odsyła do instytucji prawa cywilnego. Samoistnie natomiast normy prawa cywilnego nie dają podstawy do wyprowadzenia interesu prawnego strony, bowiem przedmiotem regulacji tych norm są stosunki cywilne, a nie stosunki administracyjne.
Należy przyjąć, że interes prawny powinien być bezpośredni, a więc wynikać wprost z norm prawa powszechnie obowiązującego. Pojęcie interesu prawnego uosabia potencjalną możność nałożenia obowiązków lub przyznania uprawnień, które muszą wynikać z powszechnie obowiązującego prawa i których adresatem może być wyłącznie osoba określona (wskazana) przez to prawo (patrz: R. Hauser i M. Wierzbowski [red.], „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz”, wyd. CH Beck, wyd. 2).
Na gruncie badanej sprawy skarżąca wskazała, że dane, o udostępnienie których wnioskowała, są jej potrzebne do wystąpienia do sądu z pozwem o alimenty przeciwko córce. Nie jest to interes prawny w przedstawionym wyżej rozumieniu, bowiem skarżąca nie podjęła działań, o których mowa we wniosku, nie przedstawiła również żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że sąd wezwał ją do wskazania adresu córki. Tylko w takiej sytuacji można byłoby mówić o tym, że konieczność uzyskania danych z rejestru PESEL umotywowana jest interesem prawnym, aktualnym i wynikającym z prawnego obowiązku wskazania danych osoby pozwanej, w tym jej adresu.
Sąd wyjaśnił również, że niewątpliwie skarżąca posiada interes faktyczny w uzyskaniu danych dotyczących miejsca czasowego i stałego zameldowania swojej córki. W takim wypadku udostępnienie danych z rejestru PESEL uzależnione jest od zgody osoby, której one dotyczą. W niniejszej sprawie organ zwrócił się do córki skarżącej o wyrażenie stosownej zgody w zakreślonym terminie, wskazując, że brak odpowiedzi zostanie potraktowany jako nieudzielenie zgody na udostępnienie danych. Córka nie odpowiedziała na pismo organu, co organ trafnie uznał za brak zgody na udostępnienie danych dotyczących jej miejsca stałego i czasowego zamieszkania.
W tych okolicznościach sąd uznał, że zasadnie odmówiono skarżącej udostępnienia danych córki.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 6 kwietnia 2023 r., sygn. akt II SA/Sz 861/22
