Odbywające się w całej Europie protesty rolników pokazują rosnące niezadowolenie z ekologicznej i gospodarczej polityki UE, która może zwiększyć ubóstwo i wykluczenie społeczne na całym kontynencie. Szczególnie narażone na skutki tej polityki są obszary wiejskie. Podczas debaty plenarnej pierwszego dnia 10 Europejskiego Szczytu Regionów i Miast samorządowcy (ale również przedstawiciele rządów krajów UE) zgodzili się co do pilnej potrzeby przeprowadzenia transformacji ekologicznej, ale takiej, która będzie sprawiedliwa dla wszystkich obywateli i sektorów przemysłu. Nie uda się to bez odpowiednio przygotowanej polityki spójności. – Transformacja ekologiczna i cyfrowa musi być korzystna dla wszystkich, w przeciwnym razie nie będzie się ona w ogóle sprawdzać. Polityka ta jest potężnym narzędziem, które pomaga osobom najbardziej dotkniętym kryzysem stawić czoła wyzwaniom związanym z transformacją i pomaga wszystkim regionom czerpać z tego korzyści. UE musi utrzymać sprawiedliwość i włączenie społeczne w centrum swojej polityki, również w przyszłości. Europa to jej miasta i regiony – podkreślał w dyskusji Nicolas Schmit, europejski komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych.
Podczas debaty przewodniczący KR-u Vasco Alves Cordeiro wystosował wraz z koalicją Cohesion Alliance apel do instytucji UE i rządów krajowych o „odnowioną politykę spójności po 2027 r., która nie pozostawia nikogo w tyle”. Samorządowcy unijni przedstawili w nim oczekiwane przez nich zasady, na których powinna opierać się przyszła polityka regionalna UE.
Samorządowcy i inni sygnatariusze apelu oczekują odnowionej polityki spójności po 2027 roku, która będzie:
- „dostępna dla wszystkich regionów, miast i gmin. Wszystkie obszary mają znaczenie, niezależnie od tego, czy są zlokalizowane w krajach bogatszych lub biedniejszych. Pozostaje to warunkiem sine qua non zapewnienia: sprawnie funkcjonującego jednolitego rynku dla wszystkich Europejczyków. Polityka spójności powinna być główną polityką UE której podstawą i wsparciem jest świadczenie lokalnych i regionalnych, oszczędnych usług i inwestycji publicznych, z korzyścią dla wszystkich;
- pomagać zakotwiczyć spójność społeczną, gospodarczą i terytorialną w ramach nowego Zielonego Ładu. Bardziej niż kiedykolwiek unia musi stawić czoła problemom rozwojowym, które dotykają wielu dziedzin, w każdym zakątku Europy. Odnowioną politykę spójności należy postrzegać jako potężny instrument, którego celem jest uwolnienie potencjału gospodarczego każdego obszaru UE oraz promowanie innowacji terytorialnych w najszerszym tego słowa znaczeniu;
- polityką, która uwzględnia, że wszystkie obszary mają zróżnicowane mocne strony, stopień potencjału i możliwości administracyjne, aby poradzić sobie z transformacją. Należy zwrócić szczególną uwagę na te regiony, które są w dużym stopniu zależne od przemysłu energochłonnego. Wzywamy do odnowienia polityki spójności po 2027 r., która wspiera działania dostosowane do indywidualnych potrzeb rozwiązań opartych na zasadach «sprawiedliwej transformacji» i dostępnych dla wszystkich regionów w każdym zakątku Europy;
- oparta na rozwiązaniach terytorialnych. Różnorodność terytoriów w UE jest zaletą. (…) Nie ma jednego, uniwersalnego rozwiązania dla każdego z nich. Dobrze zaprojektowana polityka spójności musi być na tyle elastyczna, aby umożliwić samorządom lokalnym opracowanie strategii dostosowanych do ich specyfiki, przy jednoczesnej realizacji ogólnych celów politycznych UE, w stabilnych i przewidywalnych ramach. Instrumenty terytorialne, takie jak rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS) i zintegrowany program terytorialny Inwestycje (ZIT) są niezbędnymi narzędziami do opracowania takich ukierunkowanych terytorialnie działań;
- oparta na złotych zasadach: wspólne zarządzanie, wzmocnione partnerstwo ze wszystkimi częściami społeczeństwa, wielopoziomowe sprawowanie rządów oparte na prawdziwym dialogu między władzami lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i UE. Wzywamy do podjęcia kroków w celu przezwyciężenia obecnego rozdrobnienia finansowania w ramach polityki spójności oraz do opracowania silniejszych wspólnych ram opartych na synergii i komplementarność funduszy objętych zarządzaniem dzielonym”.
