Sprawa utworzenia nowych gmin wywoływała wiele kontrowersji od samego początku 2015 roku. Już rozporządzenie w sprawie powołania gmin było dość mocno krytykowane nie tylko za treść, ale tryb wydania. Rząd co kilka dni zmieniał zdanie w tej sprawie. Ostatecznie zadecydowano o powołaniu gminy Grabówka z części terenów gminy Supraśl oraz gminy Szczawa z części terenów gminy Kamienica. Miały one powstać od 1 stycznia 2016 roku. Ale nie powstały. W listopadzie 2015 roku były wybory, a 28 grudnia 2015 roku nowy rząd wydał rozporządzenie uchylające poprzedni akt (o utworzeniu nowych gmin). Grudniowe rozporządzenie zostało od razu zakwestionowane przez grupę posłów Platformy Obywatelskiej, którzy złożyli skargę do Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał postanowił rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym dopiero 1 czerwca tego roku. Ku zaskoczeniu obserwatorów TK orzekł, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2015 r. uchylające rozporządzenie w sprawie utworzenia gminy Szczawa i gminy Grabówka jest niezgodne zarówno z art. 7 i art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
Zasadniczym problemem była kwestia nieprzeprowadzenia przez Radę Ministrów konsultacji projektu, zgodnych z przepisami ustawy o samorządzie gminnym, co prowadziło do łamania konstytucyjnie określonego trybu wydawania rozporządzeń.
Art. 7. Konstytucji mówi, że „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Art 92 ust. 1 mówi zaś, że „rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu”.
Ustawa o samorządzie gminnym w punkcie art. 4a. mówi, że wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw – dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw, z zastrzeżeniem ust. 2.
Pytanie teraz co dalej? – Żeby odpowiedzieć na to pytanie od strony prawnej trzeba poczekać na pisemne uzasadnienie. My stoimy jednak na stanowisku, ze gminy istnieją i oczekujemy od rządu podjęcia działań w celu powołania jej struktur. Oczywiście sprawa jest bardzo utrudniona, ale nie jest to niemożliwe – komentuje Robert Tyszkiewicz, reprezentant wnioskodawców.
Jak napisała w stanowisku, przed rozprawą, Rada Ministrów badanie konstytucyjności kwestionowanego przez wnioskodawcę rozporządzenia z dnia 28 grudnia 2015 r. oraz poszczególnych jego przepisów pozostaje poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego, wynikającej z art. 188 Konstytucji.
Zdaniem RM akt ten oraz jego przepisy nie noszą bowiem wyraźnych znamion normatywności. Inaczej rzecz ujmując rozporządzenie z dnia 28 grudnia 2015 r. nie wyraża norm o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, które mogłyby zostać poddane kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Z tego też względu wydanie przez Trybunał wyroku w przedmiotowej sprawie wydaje się niedopuszczalne – czytamy w stanowisku rządu.
Czekamy na komentarz i działania MSWiA.
