Rada miejska podjęła uchwałę w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze (nr XXV/378/17). W toku badania legalności uchwały organ nadzoru uznał, że § 8 stanowiący, że uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. został podjęty z istotnym naruszeniem prawa. Omawiana uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego 11 stycznia 2018 r., co oznacza, że zgodnie z zakwestionowanym § 8 uchwały miała wejść w życie z mocą wsteczną. Wojewoda dolnośląski podkreślił sprzeczność § 8 uchwały z art. 5 w związku z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (DzU z 2017 r. poz. 1523, dalej: ustawy) oraz z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (DzU z 1997 r. nr 78, poz. 483 ze zm.).
Akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi dłuższy termin (art. 4 ust. 1 i 2 ustawy). W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wejść w życie w terminie krótszym, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie nowych przepisów i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.
Prawodawca chcący skrócić vacatio legis obowiązany jest do uzasadnienia swojej decyzji, najlepiej w uzasadnieniu tego aktu. Taka decyzja nie może zostać podjęta w sposób arbitralny, konieczne jest wykazanie istnienia okoliczności uzasadniających skrócenie terminu pomiędzy ogłoszeniem aktu a jego wejściem w życie. Odnosząc się do opisywanego przypadku należy wskazać, że rada miejska chcąc nadać uchwale wsteczną moc obowiązującą powinna:
– uzasadnić przypadek;
– wykazać ważny interes państwa;
– wykazać niesprzeczność z zasadami demokratycznego państwa prawnego.
Wojewoda dolnośląski wskazuje również na odmienne stanowisko, zgodnie z którym ważny interes państwa nie może stanowić przesłanki uzasadniającej wejście w życie uchwały z dniem jej ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Jeśli jednak przyjąć, że w uzasadnionych okolicznościach retroaktywności przepisów nie będą sprzeciwiać się zasady demokratycznego państwa prawa możliwe jest nadanie aktowi prawa miejscowego wstecznej mocy obowiązującej. Takie działanie nie może jednak doprowadzić do pogorszenia sytuacji prawnej adresata aktu normatywnego.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody dolnośląskiego z 15 stycznia 2018 r., nr NK-N.4131.109.6.2017.JW1
